همپایگی ساخت‌های متن و آیات در نفثه المصدور و التوسل الی الترسل

  چکیده     نویسندگان برای اهداف زیباشناسانه از جمله تأثیر کلام در مخاطب، آفرینش سبک، موسیقایی و برجسته نمودن سخن، از انواع امکانات زبانی از جمله «ساخت‌های همپایه» سود جسته‌اند. در دو کتاب «نفثه المصدور و التوسل الی الترسل» از متون فنی سده ششم و هفتم که کاربرد آیات قرآنی در آن‌ها بسامد دارد، مولفان با تسلط بر قرآن و نظام ساختاری و مفهومی آن، آیات را با متن خود همپایه نموده‌اند. این همپایگی در ساخت‌هایی که دارای سازه‌های دو یا چندگانه است با یکی از حروف ربط پیوند خورده و در لایه‌هایی که سازه‌های آن ارزش «نحوی، بلاغی و آوایی» یکسانی دارند، شکل می‌گیرد. ساخت‌های همپایه‌ با ارزش«نحوی» در وظیفه‌های دستوری مضاف الیهی، مفعولی، مسندی و جمله‌های مرکب در نقش‌های پیرو توضیحی، مفعولی، متممی به‌کار رفته است. سازه‌های همپایه‌ در نقش «بلاغی» از آرایه‌های تسجیع، ترصیع، موازنه، تضاد،  مقابله، تشبیه و تمثیل، نظام موسیقایی گرفته و در نقش «آوایی» با آواهای القاگر و صدا معنا در ساخت‌های هر دو کتاب قابلیت خوش خوانی ایجاد نموده است. در پژوهش حاضر، این نقش‌ها در ساخت‌های مشترک متن و آیات در هر دو کتاب بررسی شده، روابط معنایی سازه‌ها  که توانسته پیام آیات و متن را به مخاطب منتقل ‌کند، در انواع رابطه‌های ترادف ، افزایش، تقابل، توالی، تاکید، نفی و... بازکاوی شده است.